Skip to main content
Submitted by Philip Dragoumis on

Βλάστηση σε ρέμα

1.Πως θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα ρέματα της Αττικής προς όφελος των πολιτών;

Τα ρέματα της Αττικής , (όσα έχουν απομείνει αλλά και όσα θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν και διασωθούν) είναι πνεύμονες, καταφύγια πανίδας και χλωρίδας, δίοδοι φυσικού δροσισμού- αερισμού, χοροί επαφής με το φυσικό περιβάλλον, χοροί φυσικής καλλιέργειας, εναλλακτικοί φυσικοί δρόμοι που ενώνουν αστικές περιοχές μεταξύ τους και γειτονιές. Είναι τοπόσημα που δεν χάνονται από τη μνήμη μας και το λεξιλόγιό μας ακόμη και αν έχουμε προσπαθήσει να τα σβήσουμε από το χάρτη. Μας θυμίζουν εξ άλλου την παρουσία τους πλημμυρίζοντας όπου εμείς έχουμε ανορθολογικά μπαζώσει και κτίσει, αδιαφορώντας για την γεωγραφία και τις συνέπειες αλλοίωσης της.

Είναι βιότοποι με ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα, με το νερό τους που ρέει συμβάλλουν στην ανανέωση και τον καθαρισμό του αέρα. Δημιουργείται ρεύμα αέρος προς και από την θάλασσα και τα γύρω βουνά, συμβάλλουν στη μείωση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι κάτι που γίνεται όλο και πιο απαραίτητο ιδίως στη χώρα μας με τους καύσωνες που επιδεινώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Είναι λοιπόν γραμμικές διαδρομές που ενώνουν περιοχές και όπου μπορούν να αναπτυχθούν δίκτυα πεζοπορικών διαδρομών, ποδηλατόδρομοι, που μπορούν να λειτουργήσουν και σαν δίοδοι έκτακτης ανάγκης.

Σημειακά μπορούν να αναπτυχθούν χώροι ήπιας αναψυχής, εκδηλώσεων, ξεκούρασης, αναζωογόνησης, αστικής καλλιέργειας, συνάθροισης σε περιπτώσεις κινδύνων (σεισμοί κλπ), δρουν ως αντιπυρική ζώνη επίσης.

Γενικά μπορούν να συμβάλλουν στην αναψυχή, περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη βελτίωση ποιότητας ζωής των ανθρώπων στις πόλεις. Ένας περίπατος στις παραρεμάτιες περιοχές δίνει την αίσθηση της περιπλάνησης και της φυσικότητας, εν αντιθέσει με τις πλατείες και τα πάρκα που αποτελούν μιαν τεχνητή εκδοχή του φυσικού περιβάλλοντος

Γενικά, η αναβίωση της σχέση μας με το νερό, τον ήχο του, τη ροή του και τη βλάστηση είναι ένα παράγοντας θετικός για την ψυχική υγεία μας μέσα στην πόλη.

2.Τι παραδείγματα μας δίνουν πόλεις του εξωτερικού;

Το πιο γνωστό παράδειγμα επαναφοράς θαμμένου ποταμιού είναι αυτό του Cheonggyecheon στη Σεούλ, που με δικά μας δεδομένα θα αντιστοιχούσε στην αποκάλυψη και ανάδειξη των χαμένων ποταμιών της Αθήνας, Ιλισού και Κηφισού. Ο ποταμός Cheonggyecheon ήταν κι αυτός θαμμένος κάτω από αυτοκινητόδρομους αντίστοιχους με τη Κηφισού και την Καλλιρρόης και όλη η περιοχή γύρω του ήταν υποβαθμισμένη.

Γύρω από αυτά τα ποτάμια της Αθήνας, μετά την ανάδυση τους, θα επανερχόταν, αν κάναμε ότι έκανε η Σεούλ, η κατοίκηση, η αναψυχή, η επιχειρηματικότητα, η αναβάθμιση ολόκληρων υποβαθμισμένων περιοχών αλλά και το φυσικό περιβάλλον, ο καθαρός αέρας, η ποιότητα ζωής, όπως απεδείχθη στην πράξη στη Σεούλ. Να σημειωθεί πως ο Δήμαρχος της Σεούλ που το τόλμησε, παρά τις επιφυλάξεις και αντιθέσεις που εκφράσθηκαν, όχι μόνο πέτυχε μέσα σε πέντε χρόνια να φέρει πίσω στα ταμεία του Δήμου τα έξοδα του έργου χάρις στην αναβάθμιση και την νέα επιχειρηματικότητα, αλλά εξελέγη και πρωθυπουργός. Κι άλλες πόλεις της χώρας ακολούθησαν το παράδειγμα.

Σήμερα η διεθνής τάση είναι μια νέα, πιο φιλική προς το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής διαχείριση των υδάτινων ροών μέσα στις πόλεις. Το παλαιό μοντέλο του εγκιβωτισμού και εξαφάνισης σταδιακά εγκαταλείπεται. Έχει μάλιστα γραφεί και οδηγός αποκατάστασης και διαχείρισης των ρεμάτων μέσα στις πόλεις για Δήμους που θέλουν να εκσυγχρονίσουν τις πρακτικές τους: http://islandpress.org/book/restoring-streams-in-cities

Στις ΗΠΑ η νέα τάση πήρε ξανά ορμή από το Seattle από τον Ιούνιο του 14 όταν οι κάτοικοι γιόρτασαν την ολοκλήρωση του έργου αποκατάστασης της όχθης του ποταμού Duwamish. Ακολούθησαν το Cincinnati, το Kalamazoo, το Michigan , η Νέα Υόρκη και ο κατάλογος πόλεων μεγαλώνει ολοένα. Η πρώτη πόλη όμως που επανέφερε θαμμένο ρέμα ήταν το Berkeley πριν από 30 χρόνια, που αποκατέστησε το Strawberry Creek μετατρέποντάς το σε πάρκο για τους πολίτες. Σήμερα τα προγράμματα αυτά λέγονται "daylighting"-- “επαναφορά στο φως της μέρας” και πληθαίνουν διότι έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε πάρα πολλά επίπεδα.

Στην Αγγλία, τον χειμώνα που πέρασε, όταν όλη η χώρα υπέφερε από τις πλημμύρες , αφού είχαν ξοδευτεί εκατομμύρια για αντιπλημμυρικά, η μόνη πόλη που με ελάχιστο κόστος πέτυχε αποτελεσματική προστασία ήταν το Pickering στο Βόρειο Yorkshire, που είχε διαχειρισθεί το ρέμα της με οικολογικές και ήπιες μεθόδους. ( http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/uk-flooding-how-a-yorksh…)

Δυστυχώς η Περιφέρεια Αττικής και οι Δήμοι της Αττικής (όπως και οι περισσότεροι της χώρας με εξαιρέσεις) αρνούνται να αλλάξουν οπτική και πρακτικές. Προσκολλημένοι στο παλαιό μοντέλο ξοδεύουμε πολλά για καθαρισμούς και αντιπλημμυρικά, σε λάθος κατεύθυνση, χωρίς αποτέλεσμα ( πετυχαίνοντας μόνο πρόσκαιρο μπάλωμα) και δεν λύνουμε το πρόβλημα που στην ουσία θα ήταν μια πιο φυσική διαχείριση και η απόδοση “ελευθερίας” στις υδάτινες διαδρομές με την απομάκρυνση βέβαια όλων των αυθαίρετων κατασκευών, καταπατήσεων αλλά και οικοδομών που κακώς έχουν πάρει άδεια, συχνά σε περιόδους όπως της Χούντας. Οι αποζημιώσεις που θα απαιτούνταν θα ήταν λιγότερες από το κόστος των έργων και εργολαβιών που γίνονται σήμερα και πληρώνουν μάταια οι φορολογούμενοι.

3.Ποια είναι η κατάσταση στο ρέμα της πικροδάφνης;

Παρά την υποβάθμιση που έχει υποστεί στο παρελθόν, το ρέμα της Πικροδάφνης είναι το μοναδικό ποτάμι εντός του αστικού ιστού της Αθήνας που ρέει, από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του, σχεδόν αδιατάραχτο, χωρίς εγκιβωτισμούς και επικαλύψεις. Εξακολουθεί μάλιστα να διατηρεί πολλά μέρη με τοπία που χαρακτηρίζονται από μεγάλη φυσικότητα και ομορφιά.

Το ρέμα της Πικροδάφνης δημιουργεί μια πραγματική όαση ζωής με μεγάλη σημασία για τη βιολογική ποικιλότητα. Λειτουργεί ως οικολογικός διάδρομος για την άγρια ζωή αλλά και ως ενδιάμεσος σταθμός για τα μεταναστευτικά πουλιά, ενώ παράλληλα προσφέρει και κατάλληλα ενδιαιτήματα για την αναπαραγωγή πολλών ειδών. Ορισμένα μάλιστα από αυτά τα είδη της χλωρίδας και της πανίδας τού ρέματος μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμους βιοδείκτες για την κατάσταση των αστικών οικοσυστημάτων.

Επίσης, το ρέμα επιδρά ευνοϊκά στο μικροκλίμα των περιοχών από τις οποίες περνάει και λειτουργεί ως φυσικός αεραγωγός διευκολύνοντας την ανανέωση του αέρα και προσφέροντας δροσιά στους κατοίκους το καλοκαίρι. Επίσης, η φυσική βλάστηση τού ρέματος συμβάλλει στη μείωση πολλών αέριων ρύπων και σην γενικότερη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος. Σε αντίθεση με το τσιμέντο και την άσφαλτο, που αποτελούν αδιαπέραστες επιφάνειες για τα νερά της βροχής, το ρέμα δρα αντιπλημμυρικά και συμβάλλει στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων.

Δυστυχώς όμως το ρέμα απειλείται από τα σχέδια “διαμόρφωσης/ ανάπλασης” της όχθης της Περιφέρειας Αττικής, τα οποία επιχειρούν να λύσουν το πρόβλημα της διάβρωσης της όχθης με συρματοκιβώτια, στην ουσία μετατρέποντάς το σε αγωγό ομβρίων. Τα σχέδια της Περιφέρειας στην ουσία θα εξυπηρετήσουν αυθαιρετούχους πάνω στις όχθες, οι οποίοι έχουν χτίσει μέχρι και πισίνες έχοντας οικειοποιηθεί τις όχθες σαν να είναι η πίσω τους αυλή. Μόνον αφού απομακρυνθούν όλες αυτές οι παρεμβάσεις ( παράνομες μάντρες υλικών , παράγκες και κτίσματα, καταλήψεις, μη λειτουργικά γήπεδα κτλ) θα μπορούσε να σταθεί ένα σωστό έργο ανάπλασης. Επιπλέον, το ρέμα διαχειρίζεται αποσπασματικά, τμηματικά και ανορθολογικά: η Δήμος Ηλιούπολης, εκτρέπει όμβρια νερά από άλλη κοιλάδα (ρέμα Τραχώνων) μέσα στην Πικροδάφνη, με αποτέλεσμα να αυξάνει του κινδύνους πλημμύρας σε άλλο Δήμο, στο Φάληρο για ννα προστατέψει την δική της περιοχή.

4.Ποια είναι τα προβλήματα στη διαχείριση των ρεμάτων και πώς θα μπορούσαν να ξεπεραστούν;

Αυθαίρετα κτίσματα, αντιπλημμυρικά έργα, "διευθετήσεις" και "καθαρισμοί" και σκουπίδια, είναι τα βασικά διαχειριστικά προβλήματα.

Το σημαντικότερο επομένως είναι οι υδρομορφολογικές αλλοιώσεις των αστικών ρεμάτων λόγω μείωσης του εύρους της κοίτης από διάφορες πιέσεις (οικιστικές, εμπορικές, βιομηχανικές, κλπ) είτε νόμιμες είτε παράνομες, η διακοπή της συνέχειας των ρεμάτων λόγω κατάληψης της κοίτης, η κάλυψη της κοίτης για εξυπηρέτηση κυκλοφορίας και άλλων χρήσεων, η περιβαλλοντική υποβάθμιση λόγω ανεξέλεγκτων απορρίψεων υγρών αποβλήτων και κακοτεχνιών στα δίκτυα αποχέτευσης κλπ..

Θα μπορούσαν να ξεπεραστούν με υιοθέτηση μέτρων για περιβαλλοντική αναβάθμιση των ρεμάτων ώστε αυτά να επανέλθουν στη φυσική τους μορφή (κατά το δυνατό). Επειδή δεν έχουν ενταχθεί τα ρέματα της Αττικής ως Υδατικά Σώματα της Οδηγίας 2000/60 στη συντριπτική τους πλειονότητα, τότε η Ελληνική πολιτεία δεν έχει υποχρέωση στην κατάρτιση προγράμματος μέτρων για την αναβάθμισή τους και την επαναφορά σε καλή οικολογική κατάσταση απέναντι στην ΕΕ παρά μόνο στη γενικότερη διατύπωση για την προστασία των υδατορεμάτων αλλά και με την ολοκλήρωση και ανάρτηση του σχετικού νομοσχεδίου περί διαχείρισης και προστασίας των ρεμάτων το οποίο υπάρχει εδώ και δύο χρόνια στα συρτάρια του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

 


 

 

Είδος Καταχώρησης